Sayılabilen her şey önemli değildir, ve önemli olan her şey sayılamayabilir.
— William Bruce Cameron, 1963
Yükseköğretimde Kaliteyi Sayılarla Ölçme Yanılgısı
https://sarkac.org/2022/04/yuksek-ogretimde-kaliteyi-sayilarla-olcme-yanilgisi/
Berlin’de döner satan bir büfenin tabelasında yazılmış kaliteyle ilgili bir söz dikkatimizi çekmişti: “Qualität ist nicht Zufall”- Kalite tesadüf değildir. John Ruskin’e atfedilen bu ünlü sözün devamı da var: “Kalite asla tesadüf değildir; her zaman akıllı çabaların sonucudur.”
Dönerde kaliteyi tutturmak nasıl tesadüflere bağlı değilse yüksek öğretimde de değil. Hatta yüksek öğretimde kaliteyi tutturmak için daha da çok entellektüel çaba harcamak ve planlama yapmak gerekir. Çünkü kaliteli yüksek öğretim milyonlarca kişinin yaşamına dokunur. Bir ülkedeki insanların yaşam kalitesini ve o ülkenin rekabet edebilirliğini doğrudan etkiler. Bu bakımdan yüksek öğretimde kaliteyi tesadüflere bırakmak ve iyi sonuç vermediği bilinen reçeteleri uygulamak bir ülkenin geleceğini riske atmak anlamına gelir.
.....
Berlin’deki “kalite asla tesadüf değildir” yazan büfede hiç döner yemediğimiz için dönerinin kalitesi konusunda bir şey diyemeyiz. Ama Türkiye’de yüksek öğretimde ve araştırma değerlendirmede kalite ölçümünün yıllardır neredeyse tamamen sayısal göstergelerle ölçülmeye çalışılmasının yol açtığı sonuçları ve “yan etkilerini” biliyoruz.[34] Artık bizim de sayıların diktatörlüğüne dayanan, kaliteyi ölçmeyen, herhangi bir etkisi olmayan gereksiz yayınları ödüllendiren mevcut kalite sistemini kullanmaya ivedilikle son vermemiz gerekiyor. Bu zamana kadar yaptığımız gibi niceliği ödüllendirerek niteliğin artmasını ümit etmeye[35] devam edersek sürekli hayal kırıklığına uğrayacağımız kesin. Paris Araştırma Değerlendirme Çağrısında[36] da vurgulandığı gibi, “değer verdiğimiz şeylerle değerlendirdiklerimizi aynı hizaya” getiren ve kaliteyi önceleyen bir araştırma değerlendirme sistemine bir an önce geçmemiz gerekiyor. Türkiye’de yapılan araştırmaların bilimsel, teknolojik, ekonomik ve toplumsal etkilerini artırmaya değer veriyorsak o zaman sayılar yerine bu etkileri değerlendirmek zorundayız. Daha sağlıklı ve zengin bir ülkede yaşamak konusunda hemfikirsek başka da bir seçeneğimiz yok.
https://sarkac.org/2022/04/yuksek-ogretimde-kaliteyi-sayilarla-olcme-yanilgisi/
Yazarlar
Prof. Dr. Yaşar Tonta
Kısa Özgeçmiş
Prof. Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü öğretim üyesidir. Bilgi erişim, bilgi mimarisi, bilgi sistemleri tasarımı, ağa dayalı bilgi hizmetleri, dijital kütüphaneler, elektronik yayıncılık, açık erişim, kültürel miras ve bibliyometri konularında dersler vermekte ve araştırmalar yapmaktadır. Geçmişte Prof. Tonta TÜBİTAK Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi’nin (ULAKBİM) kurucu müdürü, Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Başkanı, NATO Araştırma ve Teknoloji Örgütü (R&TO) Bilgi Yönetimi Komitesi’nin (BYK) seçilmiş başkanı ve BYK’nin Elektronik Bilgi Yönetimi Seminer Dizisinin yöneticisi, ve UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Dünya Belleği İhtisas Komitesi Başkan Vekili olarak görev yapmıştır. Avrupa Komisyonu (en son MedOANet ve PASTEUR4OA projeleri) ve TÜBİTAK tarafından desteklenen projelerde görev almıştır. Çalışmaları çeşitli profesyonel dergilerde (örneğin, JASIST ve Journal of Informetrics) yayımlanmıştır. Prof. Tonta Türk Kütüphaneciliği ve Bilgi Dünyası adlı dergilerinin editörlüğünü yapmıştır. Halen Information Development ve LIBER Quarterly dergileri de dahil olmak üzere çeşitli dergilerin editoryal (danışma) kurullarında görev yapmaktadır. Bilgibilim ve Teknoloji Derneği (ASIS&T) de dahil çeşitli derneklerin üyesidir ve IMCW, ICKM, ISSI ve ELPUB gibi çeşitli uluslararası konferansların Düzenleme ve Program Komitelerinde hizmet etmiştir. Prof. Tonta sekiz doktora öğrencisine danışmanlık yapmıştır. Hacettepe Üniversitesi Bilim Ödülünü almıştır (2010). Humboldt Üniversitesinde (Berlin, Almanya) konuk profesör olarak görev yapan Prof. Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilim Kurulu üyesidir. Kütüphanecilik ve Bilgi Araştırmaları konusundaki eğitimini Hacettepe Üniversitesi (lisans ve yüksek lisans), Galler Üniversitesi (yüksek lisans) ve Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesinde (doktora) tamamlamıştır. Daha fazla bilgi için Prof. Tonta’nın web sitesine bkz. (http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html).
Daha ayrıntılı özgeçmiş için tıklayınız.
https://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/
Prof. Dr. Umut Al
Kısa Özgeçmiş
Umut Al doktora derecesini Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü’nden 2008 yılında “Türkiye’nin Bilimsel Yayın Politikası: Atıf Dizinlerine Dayalı Bibliyometrik Bir Yaklaşım” başlıklı çalışmasıyla almıştır. 2011 yılında Üniversitelerarası Kurul’dan doçentlik unvanını alan Dr. Al, 2018 yılında da profesörlük kadrosuna atanmıştır. 2018-2020 yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Başkanlığı görevini yürüten Dr. Al’ın araştırma konuları arasında bibliyometri, bilimsel iletişim ve araştırma değerlendirme gibi konular yer almaktadır. Lisans ve lisansüstü programlarda Akademik Yazma Becerileri, Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği, Bilgi Danışmanlığı, Bilimsel İletişim gibi dersler vermektedir.
https://yunus.hacettepe.edu.tr/~umutal/
TÜBA "Türkiye Bilim Raporu"nu Yayımladı
Chicago Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ufuk Akçiğit ve Dr. Elif Özcan-Tok tarafından hazırlanan ve TÜBA tarafından yayımlanan Türkiye Bilim Raporu, bu alanda şimdiye kadar yapılan en kapsamlı yayın olma özelliğini taşıyor; Türkiye’deki üniversite ve akademisyenlerin dünü, bugünü ve geleceğine ilişkin önemli veriler sunuyor.
TÜRKİYE BİLİM RAPORU
https://www.tuba.gov.tr/files/images/2020/Bilim%20Raporu/Tu%CC%88rkiye%20Bilim%20Raporu.pdf
"Yükseköğretimde yaşanan hızlı genişlemeye paralel olarak araştırmacıları doğrudan etkileyen düzenlemeler de hayata geçirilmiştir. 2000 yılında doçentlik için yayın kriterleri belirlenmiştir. Doçentlik düzenlemesine göre, alana göre değişmekle beraber 2 ya da 3 adet SCI/SSCI/ AHCI yayın yapma şartı getirilmiştir. Bu düzenlemeyle, SCI/SSCI/AHCI tarafından taranan dergilerdeki yayın sayıları artmıştır. Düzenlemeden etkilenen ve etkilenmeyen araştırmacılar için yaptığımız analize göre 3 yıllık pencerede söz konusu endekslerde araştırmacıların yaptığı yayın sayısı ortalama %28 artmıştır. SCI/SSCI/AHCI yayın sayılarındaki artış olumlu bir gelişmedir. Ancak, SCI/SSCI/AHCI tarafından taranan dergilerde yapılan yayınların kalite dağılımına bakıldığında etki puanı düşük dergilerde yığılma olduğu görülmüştür. Düzenlemelerin yanı sıra yapılan çalışmaların görünürlüğünü ve niteliğini artırmak amacıyla 1993 yılında UBYT programı başlatılmıştır. Bu program kapsamına sosyal bilimler 2006 yılında dahil edilmiştir. Sosyal bilimlere sonradan destek verilmesini kullanarak gerçekleştirdiğimiz farkların farkı analizinde UBYT programının saygın endekslerdeki yayın sayısını yüksek oranda artırdığı görülmüştür. Bu teşvik programı sonucunda da, 2000 yılındaki düzenlemeye benzer şekilde, yapılan çalışmalar daha çok etki puanı düşük dergilerde yoğunlaşmıştır. Nicelik bazlı destek ve ödül programları bilimsel üretimi desteklemektedir. Ancak, bu kriterlerde nitelik de göz önünde bulundurulmalıdır. Bilimsel yayınlarda kalite artışı araştırmacıların çalışma ortamlarının ve haklarının iyileştirilmesi, daha fazla araştırma kaynağı sağlanması, ders yüklerinin makul düzeylerde tutulması yoluyla gerçekleştirilebilir."
https://www.tuba.gov.tr/files/images/2020/Bilim%20Raporu/Tu%CC%88rkiye%20Bilim%20Raporu.pdf
