2023 - 2024
Hücre dışından gelen sinyallerin hücre içine iletilerek apoptotik mekanizmanın indüklenmesini sağlayan yollardan birisi, sfingolipid yoludur. Seramid, hücre zarının yapı taşlarındandır ve sfingomiyelin dönüşüm yolağının merkezinde bulunmaktadır. Seramid, seramidaz enzimi aracılığıyla sfingozin ve sonrasında sfingozin-1-fosfata (S1F) dönüşerek hücrede proliferasyon artışına neden olmaktadır. Bu nedenle bu projede, bir seramidaz inhibitörü olan seranib-2 bileşiği kullanılarak, ilk kez pankreatik kök hücrelerinde hem S1F oluşumunu engellemek hem de hücre içinde seramid seviyesi artışına neden olarak apoptozun indüklenmesini sağlamak amaçlanmıştır. Seranib-2 bileşiğini pankreas kanseri hücre soyları olan PANC1, PANC1 CD133(+) ve PANC1 CD133(-), hücrelerini kullanarak tedavisi henüz tam yapılamayan ve ölüm oranı en yüksek kanserlerden birisi olan pankreas kanseri için kullanılan kemoterapötiklerin yanında yeni bir tedavi seçeneği olarak kazandırılması amacıyla birbirinden farklı özelliklere sahip pankreas kanseri hücre soyları, PANC1, PANC1 CD133(+) ve PANC1 CD133(-) kullanılmıştır. Büyümeyi baskılayıcı etki (sitotoksik ve antiproliferatif), MTT canlılık testiyle saptanmıştır. En etkili doz ve sürenin tespiti ve hücrelerin ölüm modunun ne olduğu (apoptoz, nekrozis, otofaji) gösterilmiştir. Morfolojik değişiklikler konfokal mikroskop ile saptanmış ve immünhistokimyasal olarak apoptoz (kaspaz-3, kaspaz-7, Bcl-2,), otofaji (LC3B, Beclin-1) ve endoplazmik retikulum stres belirteci (BİP) protein düzeylerindeki değişiklik araştırılmıştır. Hücre döngüsü analizleri ile hücre içi seramidin döngüye etkileri, LC/MS/MS ile hücre içi seramid seviyelerindeki değişiklikler saptanmıştır. Bu araştırmada özgün olarak, ilk kez ceranib-2’nin çeşitli pankreas kanseri kök hücre hatları üzerindeki sitotoksik etkileri ortaya konulmuştur. Etkili bir sitotoksik ajan olduğu henüz çok az sayıda çalışma ile gösterilmiş olan ceranib-2 bileşiğinin gemsitabin kemoterapötiği ile birlikte sitotoksik etki potansiyelinin daha da güçlenmesine neden olduğu belirlenmiştir. Ümit vadeden bu proje sonuçları ile hem faz çalışmaları hem de hayvan deneylerini kapsayabilecek yeni projelere ön veri sunulmuştur. Tüm veriler değerlendirildiğinde, pankreas kanseri tedavisi için yeni kök hücre temelli bir tedavi stratejisi için etkin mekanizmalar ortaya konulmuş ve kemoterapötik yaklaşım geliştirilmek üzere veriler ortaya konulmuştur.
