2022 -
İç kontrol, bir işletmenin performans, raporlama ve mevzuata uyumla ilgili amaçlarını gerçekleştirmek üzere makul bir güvence sağlamak üzere tasarlanan ve üst yönetim dahil işletmenin tüm çalışanları tarafından etkilenen bir süreçtir. İç kontrol açısından örgüt kültürü dürüstlük ve etik değerlere verilen önemi, gözetimi, hesapverebilirliği ve performans değerlendirmesini yansıtacak davranış beklentilerini belirleyerek kontrol ortamını destekler. Kültür, örgütün kontrol ortamının bir parçasıdır ancak aynı zamanda politikalar ve prosedürler, bilgiye erişimin kolaylığı ve izleme eylemlerinin sonuçlarına yanıt verme gibi diğer iç kontrol bileşenlerinin unsurlarını da ihtiva eder. Bu anlamda kültür ve iç kontrol bileşenleri arasında karşılıklı bir etkileşim söz konusudur. İç kontrol üst yönetim ve diğer tüm çalışanlar tarafından etkilenirken, bir kurumda insanların tutum, davranış ve yaptıklarıyla gerçekleşir ve örgüt performansı açısından iç kontrolün etkinliği insan faktörüne oldukça bağlıdır.
Finansal raporlama süreçleri ile başlayan iç kontrol kavramının tarihsel süreç içinde gelişimi firma hedeflerinin gerçekleştirilmesinde makul bir güvence sağlayan, üst yönetimden başlayarak tüm çalışanları sürece dahil eden bütünsel ve sistemsel bir tanımlamaya doğru evirilmiştir. Ancak halen iç kontrol kavramının, iç denetim kavramıyla karıştırıldığı ya da sadece mali kontrollere ilişkin bir düzenleme olduğu yönündeki yanlış algılamalar olduğu da düşünülmektedir. Bu sebeple işletme yönetimi açısından kapsamlı bir inceleme yapmaya imkan sağlayacağı varsayımıyla iç kontrol kavramının, örgüt kültürü ve örgüt performansı kavramlarıyla olan ilişkisi ele alınmıştır.
Bu araştırmanın temel amacı iç kontrolün örgüt performansına etkisinde örgüt kültürünün etkisini araştırmaktır. Bu amaçla Türkiye‘de faaliyet gösteren bireysel emeklilik şirketlerinin üst yönetim ve çalışanlarına yönelik anket uygulaması yapılacaktır.
Araştırmanın birinci bölümünde iç kontrol, örgüt kültürü ve örgüt performansı kavramları ve kavramlar arasındaki ilişki mevcut literature göre teorik olarak ele alınmış bunun sonucunda da araştırma modeli ve hipotezleri oluşturulmuştur. İkinci bölümde ise kavramlar arasındaki ilişkinin ortaya konulması için anket uygulaması ve sonuçlarına yer verilecektir.
Uygulama alanı olarak seçilen bireysel emeklilik şirketleri organizasyonlarında iç kontrol sistemini tesis etmekle yükümlüdürler ve ulusal ve uluslararası ortaklık yapısına sahiptirler. Bu açıdan iç kontrol sisteminin, örgüt kültürü ve örgüt performansı ile olan ilişkisinin incelenmesi açısından uygun örgüt yapısına sahiptirler.
Alan yazınında iç kontrol ve performans ilişkisini kültür üzerinden ele alan bir çalışmanın olmaması bu çalışmanın özgün değerini ortaya koymakla birlikte bu proje aracılığıyla tamamlanacak olan doktora tezinin literatüre önemli bir katkı sağlayacağı beklenmektedir.