Not: Bu resim Covid-19 nedeniyle hayatını kaybeden ve torunlarına hoşçakal diyemeyen tüm dedeler ve nineler için yapılmış.- Sanatçı:Juan Lucena, Jerez de la Frontera/İspanya. Çok dokunaklı....
"Covid’le İlgili Anlatılmayan Gerçekler! " muhakkak okunması gereken bir makale...
Özellikle 8.maddesi....
İlksöz: Küresel Oyun Kurucuların Sürdürülebilir Refahları İçin Enerji / Mikrop Savaşları
"Neden Avrupalılar Amerika'yı keşfetti de Amerikalılar Avrupa'yı keşfetmedi?" Bu basit sorunun ardında insanlığın MÖ 11.000'den günümüze tarihi gizli. Fizyoloji profesörü Jared Diamond, Tüfek, Mikrop ve Çelik'te, aklımıza gelmeyen, geldiğinde çocukça bulduğumuz soruların yanıtlarını araştırırken, tarımın başlamasından yazının bulunuşuna, dinlerin ortaya çıkışından imparatorlukların kuruluşuna, tarihin seyrini belirleyen pek çok önemli adımı ayrıntısıyla inceliyor. İnsan toplulukları arasındaki farklılıkların, eşitsizliklerin nedenlerini, temellerine inmeye çalışarak sorguluyor; günümüz dünyasını biçimlendiren etkenlerin izini sürüyor... Biyoloji, jeoloji, arkeoloji, coğrafya gibi değişik bilim dallarından beslenen, "Batılı" koşullanmalardan arınmış, geleceği gösteren bir müthiş bir National Geographic Belgeseli.İzlemek isteyenler için link bırakıyorum.1-2-3 kısımdan oluşmaktadır
https://lnkd.in/dXhuf6U
#tüfekmikropvecelik
Dünyanın şu an karşı karşıya bulunduğu küresel kriz, insanlığın, kurumların, sistemin, hükümetlerin ve uluslararası kuruluşların verdiği çok zor bir sınav. Günümüz insanının teknolojinin (elektriğin ışıldattığı enerjinin sağlandığı) ve iletişimin 24 saat yerde-gökte ve denizde sürekli canlı bir yaşam sunduğu dünyamızın son sürat çılgın yaşamı son günlerde bir anda corono virüsün korkusu ile içinden çıkamaz bir hale geldi. Bu tehdit karşısında uygarlığımızın içine düştüğü acizlik hepimizi derinden etkiledi, etkilemeyi de daha bir süre sürdüreceğe benziyor.Nükleer silah sahibi devletler, çeşit çeşit silahlar ve teknolojinin bir anda çaresiz kaldığı virüs salgını, insandan insana bulaşıyor paniği virüse yenik düşmemize neden oldu. Büyük insanlık sanki rüyasında kâbus görüyor.Henüz ilacı veya aşısı olmadığı için hastalığın yayılmasını geciktirerek zaman ve bağışıklık kazanmaya çalışıyoruz. Bu yüzden, evde oturuyoruz. Ama çoğu insanın aniden evlerinde kalmaya zorlanmalarını anlamıyor Üstelik ne bireyler, ne kurumlar ne de devletler, hiç birisi buna hazırlıklı değil. Bu süreçte atılacak her adım, verilecek her karar ve uygulama hem bugünü hem de geleceğimizi etkileyecek. Daha şimdiden bu krizi yönetmeye çalışan farklı ülkelerin, farklı karar ve davranışlarının sonuçlarını ve etkilerini görebiliyoruz.Bazı ülkelerin bu krizi önemsemeyip önlemleri almakta gecikmesinin ya da sürü bağışıklığı gibi yanlış politikalarının çok ağır sonuçlarına tanık oluyoruz. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bu stratejiyi /politikayı riskli olarak nitelendirmesine rağmen , çok yüksek ölümlere yol açabileceğini ve sağlık sistemini çökerteceği yönünde uyarılarına rağmen neden böyle bir strateji durup dururken ileri sürüldü? Bu stratejisinin doğru bir strateji olmadığı bilimsel araştırmalarla olduğu kadar, ortaya çıkan sonuçlarla da görmek mümkün. Dünya Sağlık Örgütü ve bilim kurulları da bu yönde görüş belirtiyor. O halde bazı ülkeler (resmi olarak adını böyle koymasalar da) neden bu stratejiyi uygulamakta ısrar ettiler? ya da ısrar ediyorlar? Bu sorunun yanıtı aslında çok basit, son 30 - 40 yıldır neoliberalizmin ülkelerin sağlık alt yapısını çökertmiş olması. Çünkü başta İngiltere ve Hollanda gibi ülkeler olmak üzere, birçok ülkede siyasal iktidarlar yıllardır sermayenin çıkarlarını toplumun ihtiyaçlarının üzerinde tuttular ve kamusal sağlık yatırımları için yeterince kaynak ayırmamaları, sağlık harcamalarını da yeterince fonlamamaları.Bu salgın ile birlikte birçok ülkedeki sağlık hizmetlerinin (yüksek maliyetler nedeniyle yeterince kaynak ayrılmayan özellikle de yoğun bakım hizmetlerinin) ihtiyacın çok gerisinde olduğu belirlendi. Salgın sonrasında hastanelere yığılma söz konusu olduğunda sağlık alt yapısının ne denli yetersiz olduğu görüldü. Örnek olarak, refah devleti döneminin en iyi sağlık sistemine sahip olduğu düşünülen Britanya’da 100,000 kişiye sadece 6,6; Hollanda’da 6,4 ve İsveç’te ise 5,8 yoğun bakım yatağı düştüğü ortaya çıktı. Böylece sürü bağışıklığı stratejisi ile hükümetlerin ve sağlık sisteminin yetersizliğinden kaynaklanan başarısızlığın faturası virüse ve "önlem almayan" bireylere kesiliyor. Çünkü bu stratejinin ardındaki fikriyat (tıpkı yoksullara neden yoksul olduklarını açıklarken onları tembel olmakla suçlamak gibi), hastaları kendi almaları gereken önlemleri almamakla suçlayan bir bakış açısına sahip. Büyük medyanın bu yöndeki dezenformasyonu sayesinde hem sağlıktaki özelleştirmeler, hem de bunların yürütücüleri olan siyasal iktidarlar sorumluluktan kurtulmuş oluyor. Kısaca iki başlık altında özetlemek mümkün birincisi zayıf ve uyum yeteneği olmayanların yok edimesi .İkincisi Libaral ekonomik sistem politikalarıdır..Çünkü ”Sürü bağışıklığı (Herd absurdity https://bit.ly/2Z1b2e7 ), Libaralizmin insan yerine sistemi kurtarmayı esas alan bir politika bir strateji.Üstelik sağlık sistemi ve altyapısı tamamen serbest piyasa ekonomisine göre dizayn eden ülkeler bu küresel salgına tamamen hazırlıksız yakalanmaları bunun en temel göstergesi. Gelişmiş ülkelerde sağlık sisteminin çok pahalı olması. Düşük gelir düzeyinde olanların ise bu sağlık güvence sisteminden yeterince yararlanamaması https://www.who.int/ . Pek çok ‘gelişmiş’ ülke vatandaşları ne yazık ki bu yanlış ekonomik politikaların sonucunu hayatları ile ödedi ve ödemeye devam ediyor. Örneğin İngiltere gibi.Boris Johnson, Corona ile dalga geçiyordu.Hem kendisi hem de halkı için çok yanlış bir karar aldı. Umarım bu hatadan ötürü çok kişi yaşamını kaybetmememiştir. Politikacıların yanlış kararları o ülkede yaşayan insanları canları ile ödüyor. Virüs halkın içinden geçmeliydi, insanlar sevdiklerini kaybetmeye hazır olmalıydı. Zenginler adalarında karantinaya çekilirken, emekçi halk ölüme hazırlanıyordu. Ellerindeki ideolojik argüman ise çok tanıdıktı: “We are all in this together”. Anlamı “Hepimiz birlikteyiz” ya da bizdeki karşılığıyla söylersek “Aynı gemideyiz”. Oysa salgında, aynı gemide olduğu söylenenler arasındaki eşitsizlik katlanarak büyüdü. Bu arada bir not daha düşmekte yarar var İngiltere, isveç ve Hollanda. Bu ülkelerin geç ve yanlış- sürü bağışıklığı- tedbir yaklaşımını- alma kararlarından dolayı uluslararası camiada tazminat ödemeye mahkum edilecekler mi?. Sanmıyorum. Varsa yoksa Çin ya da az gelişmiş / gelişmekte olan ülkeler. Neden acaba? Oxford Üniversitesi Karolinska Enstitüsünün ve DSÖ'nün açıklamalarına rağmen Trump'ın ve sahibinin sesi olan Nobel Ödüllü Fransız virolog Luc Montagnier'in ve Nobel Ödüllü Japonya Fizyoloji Tıp Profesörü Prof. Dr. Tasuku Honjo https://bit.ly/3bMZQWk konuyla ilgili açıklamalarını dinlerken "Corono Virüsün bir biyolojik Silah olup olmadığı" konusunda tereddütler oluşuyor. Bu konuda şüphelerimi giderebilmiş değilim. Bu şüphelerim özellikle Trump'ın Çin'i hedef alan dezenformasyon çabaları ve DSÖ 'ne Ödemeleri durducağına yönelik açıklamalarıyla https://bbc.in/2RNqLcM . Alman Spiegel dergisi: Alman istihbarat servisi BND, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in DSÖ başkanını 21 Ocak'ta bizzat arayarak, virüsün insandan insana geçtiği bilgisini saklamak ve küresel salgın ilanını engellemek için baskı yaptığını, tespit etti https://bit.ly/2SRO0ml .Komplo teorisi yapıyorsunuz ama bu komplo teorisini tıp literatürü ile desteklemeye çalışıyorsunuz. 25 Mart 2020’de, salgının yeni başladığı günlerde basında bir haber yer aldı: “Tam 8 yıl önce Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Alman Meclisi’ne sunulan “Robert Koch Enstitüsü” 10.12.2012 tarihli ve 17/12051 sayılı "Risk Analizi ve Halkı Koruma" başlıklı raporunda https://bit.ly/2Y8T1tr, “Mutasyona uğramış, yeni SARS - Koronavirüs, Güneydoğu Asya’daki bir hayvan pazarından çıkacak. Tüm dünyayı saracak. Ülke olarak hazırlıklı olmalıyız. 3 yıl sürecek. 2 kez mutasyona uğrayacak. Aşısı 3 yılda ancak bulunacak.» Anlayacağınız bu konu herkesin bildiği bir sır! Bütün bu tartışmalardan "yoksa bu virüsü siz mi ürettiniz?" sorusu akla geliyor. laboratuvarda özel olarak üretilmiş bir virüs mü? Arkasında ABD hegemonyasının çöküşünü hızlandırmak üzere iş birliği yapan devletler (aileler) mi var? Küresel ticaret savaşlarının bir aracı olarak mı kullanılıyor? küresel pazarı domine eden ve pazar payını arttırmaya çalışan belli başlı medikal şirketler arasındaki savaşın bir ürünü mü? Salgının arkasında sosyal medya platformlarının öncü şirketleri mi yer alıyor, amaçları da uluslararası toplumu dijital dünyaya mı hazırlamak? Bu soruların benzerlerini üretmek mümkün. Herhangi bir bilimsel kanıtla ispat edilemedikleri müddetçe birer komplo teorisi ve varsayımdan ibaret kalmaya mahkumlar. Ancak soruların ortaya koyduğu bir gerçeklik var: Artık bu pandemi devletler arası istihbarat savaşlarının bir öznesi. insanlık tarihinde bu virüs benzeri pandemilere ilişkin ders alınabilecek çok örnek var. Biyolojik silahta bumerang etkisi: sizi bulması çok kolay, vurması ise kaçınılmaz!. "Bana toplumunuzun politik egemenliğini nasıl inşa ettiğini söyleyin, ben de size salgınlarınızın hangi biçimleri alacağını ve onlarla nasıl başa çıkacağınızı söyleyeceğim.Bu, virüsün bir laboratuvar icadı ya da daha otoriter politikaları yaymak için Makyavelist bir plan olduğu saçma bir fikir değildir."diyor felsefeci Paul B Preciado This article was originally published at Mediapart.Source: Preciado, Paul B. (2020, Avril 11). “Les leçons du virus” Mediapart, Link.(**)Diğer yandan Yeni Dünya Düzeni planı içinde; küresel nüfusu azaltacak bir mühendislik çalışması (virüsler/aşılar/genetik olarak oynanmış yiyecekler), dünya nüfusunun bir milyardan aşağıya çekilmesi ve dünya kaynaklarının küresel oligarkların kullanımına bırakılma çabaları bu düşüncelerimizi desteklemekte(-) ABD ve Avrupa içine dağılmış zengin iş adamlarının oluşturduğu milliyetsiz çıkar ağı diğer bir deyişle Discobolus kılıklı kopillerin Guido von list'ler korosu eşliğinde sahne alarak 'Temizlik/kanı Arıtma" operasyonumu yapıyorlar diye düşünüyorum. Bu notumuzda şimdilik burada kalsın .
Böylesi büyük bir krize maruz kalmamız ve çaresizliğimiz, bir anlamda sistemin yanlış kurgulanması ile ilgili sorunları da gözler önüne seriyor. Bunu daha iyi anlamaya yardımcı olacak bir kaç rakam; tüm dünyadaki ilaç harcamaları için yapılan harcama 1.1 trilyon dolar ve hastalıkların tedavisi için yapılan harcamalar ise 7.9 trilyon dolar tutarında iken, hastalıkların önlenmesi için yapılan harcamalar sadece 0.2 trilyon dolar düzeyinde. Yani koruyucu sağlık önlemlerine, hastalıkların tedavisi için yapılan harcamaların sadece 40’da biri oranında kaynak tahsis ediliyor. Bu aynı zamanda daha sonra ortaya çıkabilecek daha büyük sorunların önlenmesi için nereden başlamamız gerektiğine dair çok önemli bir gösterge. Dünyada toplam askeri harcamaların tutarının 1.8 trilyon doların üzerinde olduğunu Dünyada hergün 26 bin kişinin açlıktan, 3 bin çocuğun ise Malarya‟dan öldüğünü biliyor muyuz? Ya sağlık sigortası olmadığı için her yıl ölüme terk edilen onbinlerce insan? Amerikanın yaptırımları yüzünden on yıllardır her gün yüzlerce İranlı ve Venezüellalının öldüğünün farkıda mıyız? İnsanın olduğu yerde, ne erdemin özü özverinin birlikteliği ve dayanışma ruhu bitecektir; ne de kendi kısa çıkarlarını her şeyin üstünde görenler, çıkarlarını korumak için duvar yükseltenler eksik olacaktır. Gezegenin sınırlarını zorlayarak yaratılan iklim değişikliğinin olası etkilerini umursamayanlar varlığını koruyacaktır. Gıda güvenirliliğini ve erişilebilirliğini sorun etmeyenler eksik olmayacaktır. İçme- kullanma ve sanayi suyuna erişimin bir insanlık hakkı olduğunu hiçe sayanlar eksik olmayacaktır. Sağlık sistemini, sosyal devlet anlayışının dışına iten ve neo-liberal anlayışın fetişizmine kurban edenler olacaktır. Ulaşım ve erişim konusunu da kârlılık ölçüsüne vuranları toplumsal yaşamdan uzaklaştırmak mümkün olmayacaktır.Şurası bir gerçek ki COVID-19 ile içinde bulunduğumuz durum bir “Savaş Hali”.. Bu savaş, tüm insanlığın savaşı.çünkü renk, din ve milliyet ayırmaksızın hepimize yönelmiş furumda. Şu ana kadar ülkeler kendi kabuklarına çekildi ve kendi halkı için en iyisini yapmaya çalışıyor çünkü aşı yok ve kaynaklar kısıtlı. Ancak yaşanan gerçek ve bu gerçeğin ne olduğunu anlamaya çalışıyoruz. Özenle alınan kıyafetler, sosyal toplantılar bir süre daha bekleyecek. Zira şu an sadece ve sadece sağlıklı kalmaya ve yaşam için gerekli temel gereksinmelere muhtacız..Zaman tek tek tüm insanların ve devletlerin dayanışma zamanı.Bu süreçte, sürdürülebilir kalkınma amaçlarından “Amaçlar için ortaklıklar ve işbirliği” en önemli yol haritamız olmalı.Artık " İnsanlığın bir seçim yapması gerekmekte. Bölünmüşlük yoluna mı gireceğiz yoksa küresel birlik yoluna mı adapte olacağız?" Bölünmüşlüğü seçtiğimiz takdirde sadece krizin uzamasına neden olmakla kalmayacak aynı zamanda gelecekte daha da kötü felaketlerin önünü açmış olacağız. Küresel birliği seçersek bu yalnızca Korona virüsüne karşı değil aynı zamanda 21. yüzyılda insanlığa musallat olacak gelecekteki tüm salgın ve krizlere karşı da bir zafer kazanılmış olacaktır.Zaman, insanlığın sağlığı ve sürdürülebilirliği için işbirliği ve güç birliği yapma zamanı. Sorunun başka türlü üstesinden gelebilmek mümkün değil.İnsanlığın küresel anlamda ilk defa korktuğu ve korkudan ne yapacağını bilmediği virüsün geçmişte nice kültürleri ve toplulukları yerle bir ederek tarihten nasıl sildiklerini anımsamakta yarar var. Küresel güçlerin kendi refahlarını sürdürülebilir kılmak için diğer toplumların alt yapılarında dolayısıyla üst yapılarında nasıl tahrifat yaptıklarını unutmamak gerkiyor.Bu arada konuyla ilgili trajikomik bir hikaye. Birlikte okuyalım:
Hikayeye göre Neil Armstrong ve Buz Aldrin, Ay’a gitmeden önce pek çok kızılderilinin bulunduğu ıssız bir çölde eğitim gördü. Bir çok kızılderili kabilesi bulunan bu yerde astronotların trollenme hikâyesi ise şöyle başlar:
"Eğitim devam ederken Armstrong ve Aldrin bir kızılderiliyle karşılaşır ve adam, onlara burada ne yaptıklarını sorar. Astronotlar ise yakın zamanda Ay’a gideceklerini, çölde seyahate dair bir araştırma yapıldığını söylerler. Yaşlı adam duydukları karşısında kısa süreli bir sessizlikten sonra kendisi için bir iyilik yapılmasını ister.
"Astronotlar adama ne istediğini sorar, adam ise: "Kabilemdeki insanlar Ay'da kutsal ruhların yaşadığına inanır. Onlara halkımdan önemli bir mesaj iletmenizi isteyecektim." yanıtını verir. Astronotlar mesajı sorar, ancak kızılderili kendi dilinde bir şeyler söyler ve bunları ezberletene kadar tekrar ettirir. Söylediği cümlenin anlamı yerine "Bunu size söyleyemem. Sadece bizim kabilemizle ay ruhlarının bilebileceği bir sır” diyerek astronotları iyice merak ettirir.
Üsse döndükten sonra Armstrong ve arkadaşı uzun uğraşlar sonucu yerel dili bilen birisini bulur ve heyecanla iletilmek istenen mesajı tercüme etmesini ister. Tercüme sonrası kahkahalara boğulan çevirmen, kızılderilinin dikkatle ezberlettiği o cümlenin "Bu adamların size söylediği hiçbir şeye inanmayın. Topraklarınızı çalmaya geldiler" anlamına geldiğini söyler."
Neil Armstrong, Buzz Aldrin ve bir Kızılderili arasında geçen bu ilginç diyolog insanlık tarihinin gerçek özeti.Bur arada iki not düşmek istiyorum.Birincisi;tarih boyunca toplumlar iki tür yoksullukla baş ettiler.:bazı insanların diğerlerinin sahip olduğu fırsatlardan yararlanmasını engelleyen toplumsal yosulluk ve gıda barınma kıtlığı sebebiyle bizzat hayatlarını riske atan biyolojik yosulluk.Toplumsal yoksulluk belki asla kaldırılmayacak ama dünyadaki pek çok ülkede biyollojik yoksulluk artık geride kalmıştır. İkinci notum 'Bilim'ile ilgili.Bilim,impororluklar ve sermaye arasındaki geri besleme döngüsü,geçtiğimiz beş yüzyıl boyunca tarihin başlıca lokomatifi olmuştur..Bu notumuzda şimdilik burada kalsın.Günümüzün gerçeği bugün tüm insanlar, itiraf etmek istemeseler bile, giyim kuşamda,düşüncede ve zevkte Avrupalıdır.Söylemde çok katı Avrupa karşıtı olabilirler ama gezegendeki neredeyse herkes siyast,tıp,savaş ve ekonomoyiAvrupa'nın gözlerinden görüyor.Avrupa melodileriyle yazılmış ve avrupa dillerinde söylenen müzikleri dinliyor.Yakın bir gelecekte küresel boyutta üstünlüğü kurmaya aday günümüzün Çin ekonomisi bile,Avrupa tipi üretim ve finans modeli üzerine kuruludur..Bu sürecinin geniş anlatımını "Tüfek, Mikrop ve Çelik -İnsan Topluluklarının Yazgıları " kitabında öğreniyoruz. Doğanın insana sunduğu yaban hayattaki bitkileri evcilleştirerek tarım yapan toplumlar ile bunu başaramayan toplumların etkilerinin bugüne yansıdığını bu kitapta anlatılıyor. Tarım yaparak iyi beslenen toplumların özelliklede Asya-Avrupa kıtalarında (Avrasyalıların) yatay boyuta gelişen toplumların geliştirdikleri tüfeklerin gücü ile Amerika’nın keşfi, Afrika’nın sömürgeleştirilmesinin nasıl gerçekleştirdiklerini, ayrıca tüfeğin gücünden çok virüs mikrobunun milyonlarca insanın ölümüne yol açtığını öğreniyoruz. Bugün değişik insan toplulukları birbirine farklı gelişmişliktelerse bu farklılıkların kıtalarda farklı hızda gelişiminin altında yine tarımda ileri düzeyde gelişmiş oldukları görülüyor. İnsanın çeliği kullanması ile tüfeği icat etiler, güç oldular ve bu güç bugün halen çoğu az gelişmiş ülkenin ensesinde 500 yıl önce nasıl Amerikalı yerlileri yok etilerse bugün de bu baskısı sürmekte.
Bu arada tarih kitaplarında bize çok da anlatılmayan dünyanın kaderini değiştiren birçok savaşın asıl belirleyicilerinin savaşlarda kullanılan kılıç ve tüfek değil virüslerin kitlesel öldürme gücünün olduğunu öğrendik. Avrupa’da 1347-1352 yıllarında yaşanan veba hastalığının nüfusun üçte birini yok ettiği belirtiliyor. 1492 yılında İspanyollar tarafından keşfedilen Amerika’nın sömürgeleştirilmesi sırasına yaşanan çatışmalarda ölen yerlilerin çok daha fazlasının Avrupalı insanlardan bulaşan çiçek, kızamık, grip ve tifüs gibi hastalıklara bağışıklılıkları olmadığı için öldüklerini öğreniyoruz. Benzer şekilde Avrupalıların Afrika’yı ve Avustralya’yı işgalleri sırasında yerel halklardan milyonlarca insanın ölümüne silahların değil Avrupalıların getirdikleri hastalıklara bağışıklığı olmayanlar ölüyor.
Gelişmişlik ve gelişmemişliğin temelinde yatan tarım, tüfek ve mikrobun önemini bu kitaptaki birçok anlatım yolu ile kavramanın mutluluğunu hep dost-arkadaş ve öğrencilerime öneririm.
Küresel Oyun kurucu" dün dünyadaki 4 ırktan biri olan Kızılderililerin
hemen hemen tamamını katletti, kara derililerin neredeyse tamamını
köleleştirdi, sarı ırkı sömürdü...
Bugün benzer bir tehditle karşı karşıya olmadığımızı kim söyleyebilir?.
Peki nereden çıktı bu sorular.. ?
İnsanlar tüm bu tarihsel süreç içersinde silah yapmayı
ve silah yapmak için gereken maden (enerji) için savaşmayı öğrendi.
"Enerji, her şey!...
Sürdürülebilir refahın genetik kodu..
Enerji kaynaklarını, transfer olanaklarını elinde tutan
dünyayı elinde tutacağını yazıyor kitaplar...https://bit.ly/2yCVOkG
Ancak bu son korona virüsü salgınının insandan insana bulaştırmasının ve korktuğumuz olgunun geçmişte de insanların bilerek veya bilmeyerek birbirine bulaştırarak yaşandığını bize üzüntü ile anlatan “Tüfek, Mikrop ve Çelik-İnsan Topluluklarının Yazgıları-” kitabını özetini birlikte okuyalım:
Tüfek, Mikrop ve Çelik– İnsan Topluluklarının Yazgıları-(*)
Bu kitap 660 sh.. Bu kitabı okumam diyenler için kitabın belgeseli https://bit.ly/3aUkzqP
Neden şu anda Avrupalı ve Asyalı halklar zenginlik ve güç sahibi de başkaları değil? Örneğin neden Amerika, Afrika ve Avustralya yerlileri gidip Avrupalıları ve Asyalıları öldüremedi, egemenlikleri altına alamadı, onların köklerini kazıyamadı?
Son Buzul Çağı'nın sonuna, yani M.Ö. 11.000 yılına kadar bütün kıtalardaki bütün halklar hâlâ avcılık ve yiyecek toplayıcılığıyla geçiniyordu. M.S. 1500 yılında görülen teknolojik ve siyasal farklılıkların gerisinde, M.Ö. 11.000 yılıyla M.S. 1500 yılı arasında farklı ana karalardaki farklı hızda gelişim göstermiş olması gerçeği yatıyordu. Avustralya ve Amerika yerlileri avcı/yiyecek toplayıcı olarak kalırken, Avrasya halklarının büyük bölümü, Amerika'da ve Sahra'nın güneyinde yaşayan halkların epeycesi tarım, hayvancılık, metal işleme teknolojisi, karmaşık siyasal örgütlenme evrelerine geçmişti. Avrasya'nın bazı bölgeleriyle Amerika'nın bir bölgesinde yaşayan halklar birbirinden bağımsız olarak yazıyı da bulmuşlardı.
O halde çağdaş dünyadaki eşitsizliklerle ilgili sorumuzu şöyle sorabiliriz: İnsanlar neden farklı kıtalarda farklı hızda gelişti? Tarihin seyrini oluşturan şey bu hız farklılıklarıdır ve benim kitabımın konusu da işte budur.
Çağdaş dünyayı fetihler, salgın hastalıklar ve soykırımlar yoluyla biçimleyen şey eşit olmayan halklar arasındaki karşılıklı ilişkilerin tarihidir. Bu farklılıkların yarattığı yankılanmalar, aradan pek çok yüzyıl geçmesine karşın hâlâ sona ermemiştir ve bugün dünyanın en sorunlu bölgelerinin bazılarında hâlâ sürmektedir.
Avrupa kökenli halkları yüceltmek şöyle dursun onların kültürlerinin temel ögelerinin çoğunun başka yerlerde yaşayan insanlar tarafından geliştirilmiş, daha sonra Batı Avrupa'ya taşınmış şeyler olduğunu göreceğiz.
İnandırıcı gibi görünen bir başka sav da şu: Avustralya'ya gelen beyaz göçmenler burada okuryazar, sanayileşmiş, siyasal olarak merkezileşmiş, demokratik, metal alet kullanan, yiyecek üretimine dayanan bir toplum yarattılar; bütün bunları topu topu bir yüzyıl içinde başardılar, oysa yerli halk burada en az 40.000 yıldır metal kullanmadan avcı/yiyecek toplayıcı kabileler halinde yaşıyordu. İnsan topluluklarının gelişimi konusunda iki örnek vardı karşımızda, çevre koşulları ikisi için de aynıydı, tek değişiklik bu çevrede yaşayan halktaydı. Avustralya'nın yerli halkıyla Avrupa toplumları arasındaki farkın, halkların kendilerindeki farktan kaynaklandığını söylemek için bundan daha iyi bir kanıt aramaya gerek var mıydı?
Bu tür ırkçı açıklamalara karşı çıkıyorsak bunları yalnızca iğrenç bulduğumuzdan değil, aynı zamanda yanlış olduklarındandır.
Afrika ön insanlarının en uzun sürede evrimleştiği kıtadır, anatomik olarak çağdaş insan belki de ilk kez orada ortaya çıkmıştır, sıtma ve sarı humma gibi yerlilere özgü hastalıkların Avrupalı kaşiflerin ölümüne yol açtığı yer orasıdır. Uzun sürede kazanılmış bir ilk olma üstünlüğünün herhangi bir önemi varsa, niçin silahlar ve çelik ilkin Afrika'da bulunmadı da Avrupa'yı fethetmek böylece Afrikalılara ve Afrikalıların mikroplarına nasip olmadı?
Bu kitabın bölümleri dört grupta toplandı.
“Cennetten Cajamarca'ya” adlı 1. Kısım'da üç bölüm bulunuyor.
I. Bölüm'de son Buzul Çağı'nın sonuna kadar çok hızlı bir yolculuk yapılarak insan evrimi ve tarihi anlatılıyor.
II. Bölüm bizi son 13.000 yıl içindeki kıtalardaki çevre koşullarının tarihi nasıl etkilediğini görüp anlamaya hazırlıyor, bunu anlayabilmemiz için adalardaki çevre koşullarının daha küçük bir zaman dilimi ve yüzölçümü içinde tarihi nasıl etkilediğini gösteriyor.
III. Bölüm'de farklı kıtaların halklarının ilk kez karşı karşıya gelişi konusu ele alınıp tarihteki karşılaşmaların en acıklısının öyküsü, o günlerin görgü tanıklarının yazdıklarına dayanılarak yeniden anlatılıyor: Son bağımsız İnka Kralı Atahualpa'nın, Peru'nun Cajamarca kentinde, bütün ordularının gözü önünde Francisco Pizarro ile İspanyol fatihlerin küçük çetesi tarafından tutsak alınışının öyküsü.
“Yiyecek Üretiminin Başlaması ve Yayılışı” başlığını taşıyan ve IV. Bölüm'den X. Bölüm'e kadar süren 2. Kısım, benim en önemli olduğuna inandığım, bir takımyıldız görünümündeki kökensel nedenlere ayrılmış..
Daha sonra VII, VIII ve IX. Bölümlerde, tarih öncesi zamanlarda yeni yeni tarıma ve hayvancılığa başlayan ve bunun sonuçlarının neler olacağından hiç haberi olmayan çiftçilerin, bitkilerin ve hayvan varlığının yaban atalarını nasıl evcilleştirdikleri gösteriliyor.
Böylece III. Bölüm'de Avrupa'nın yerli Amerika'yı fethinin en yakın nedenleri anlatılmış oldu, IV. Bölüm'de de bu nedenlerin en gerisindeki ilk neden olan yiyecek üretimiyle ilişkisi anlatılıyor.
4. Kısım'da, 2. ve 3. Kısım'dan çıkarılan dersler tek tek kıtalara ve bazı önemli adalara uygulanıyor. XV. Bölüm'de Avustralya'nın ve daha önceleri tek kıta halinde Avustralya'yla bitişik olan Yeni Gine'nin tarihi inceleniyor.
XVI. ve XVII. Bölümlerde Avustralya ve Yeni Gine'deki gelişmeler, Doğu Asya'yı ve Büyük Okyanus adalarını kapsayacak şekilde bütün bir bölge perspektifi içine yerleştiriliyor.
Yeni Dünya ile Batı Avrasya tarihinin 13.000 yıllık özeti bize, büyük oranda birbirinden bağımsız iki uzun tarihsel eğrinin basit bir sonucu olarak Avrupalıların Amerika'yı fethettiklerini gösteriyor.
Son olarak, Afrika’nın Sahra altı bölgesinin tarihi Yeni Dünya tarihiyle karşıtlıklar gösterdiği gibi çarpıcı benzerlikler de gösteriyor. Avrupalıların Afrikalılar ile karşı karşıya geliş biçimlerini belirleyen etkenler Amerikan yerlileriyle karşılaşma biçimini de belirlediğene vurgu yapılıyor..
özetle, tarihin seyrini, dört önemli faktörün belirlediğini söylüyor.
i-Potansiyel tahıllar ve ehlileştirilebilen hayvanların ulaşılabilirliği
ii-Tarımın yayılmasına yön veren kıta ekseninin yerleşimi
iii-Kıtalar arasında bilginin transferi
iv-Nüfus büyüklüğü
Bu nedenle yazar, dünyadaki tüm toplumlar arasındaki farklılıkların coğrafya ile açıklanabileceğini iddia eder. Kitap, insanlığın buzul çağından bugüne uzanan gelişimini, dünya coğrafyasının çok geniş bir kısmını kapsayacak şekilde kurgusal bir dille anlatır.
Başlık
Kitabın ismindeki tüfek, mikrop ve çelik sırasıyla, tarımla uğraşan toplumların diğerlerini zapt etmesi ve onlara hükmetmesi, sayıca bazen üstün olmamalarına rağmen üstün silahları sayesinde askeri güç elde etmelerine (tüfek); Avrasya kökenli hastalıkların bu hastalıklara karşı bağışıklığı olmayan yerel nüfusu zayıflatıp azaltması ve dolayısıyla üzerilerindeki kontrolü kolaylaştırmasına (mikrop), ve merkezi hükümetin milliyetçiliği ve güçlü askeri birlikleri desteklemesi (çelik), referans içerir. Kitap aynı zamanda coğrafyayı da kullanarak Avrupalıların nasıl üstün bir askeri teknoloji geliştirdiklerini ve Avrupa ve Asyalıların nasıl bazı hastalıklara karşı bağışıklık kazandıklarını, aynı zamanda bu hastalıkların Amerika'daki yerel halkla kurulan ilk iletişimden sonra salgın şeklinde o halkları nasıl harap ettiğini de gösteriyor. Avrasya yaklaşık 13,000-15,000 yıl önce son Buzul Çağı'ndan sonra, coğrafik, iklimsel ve çevresel olarak en faydalı çıkan kıta olmuştur.
Teorinin anahatları
Diamond, Avrasya uygarlıklarının yaratıcı eserlerden daha çok fırsat ve ihtiyaçtan doğan ürünler ortaya koyduklarını savunuyor. Bundan dolayı uygarlık, üstün zekadan dolayı değil, belli bazı ön koşullar altında, gelişim zincirinin bir neticesi olarak doğar.
İlk toplumlarda, insanlar avcı-toplayıcı gruplar halinde yaşadılar. Medeniyete doğru ilk adım ekinlerin işlenmesi ve hayvanların evcilleştirilmesiyle tarımın gelişimiyle oldu. Tarım ürünleri; yiyecek fazlasını doğurdu, ve bu da yerleşik toplum düzeninin gelişimine, zanaate, hızlı nüfus artışına, ve iş gücünün özelleşmesine neden oldu. Büyük topluluklar bürokrasiye ve yönetici bir sınıfa sahip olmaya doğru meylettiler ve bunun neticesinde devlet ve imparatorluklar doğdu.[3]
Tarım her ne kadar dünyanın farklı yerlerinde gelişmeye başladıysa da, Avrasya uygun bitki örtüsü ve ehlileştirilebilir hayvan çeşidinin fazlalığı gibi faktörlerden ötürü avantaj sağladı. Avrasya diğer kıtalara kıyasla; arpa, unun farklı çeşitleri, protein zengini gıdalar, tekstil için keten, keçi, koyun ve büyükbaş hayvanlar ve bunların derileri, yünleri, kemik ve toynakların kaynatılmasıyla elde edilen yapıştırıcılar gibi çok geniş yelpazede bir ürün çeşitliliğine sahipti. Orta doğu medeniyetleri ticarete başladıklarında, komşu bölgelerde at ve maymun gibi (ulaşımda kullanmak üzere) daha yararlı hayvanlar buldular.
Tersine, Amerikalı yerli çiftçiler geniş çayırlarda mısır yetiştirme mücadelesi verdiler, fakat mısır besin değeri düşük bir gıdaydı ve tek tek dikildiğinden yetiştirmesi çok zahmetli bir işti. Avrasyalılar ise ekimi ve yetiştirmesi çok kolay, lif ve besin değeri yüksek buğday ve arpaya sahipti. Buğday ötekilere oranla %8-14 gibi yüksek bir oranda protein içerme üstünlüğüne sahipti. Bu yüzden nüfusun hızlı bir şekilde artmasına yardımcı olacak yiyecek fazlalığı oldu. Bu nüfus artışı iş gücünü, yatırımı ve zanaati arttırdı. Ayrıca tropik iklimlerde yetişen muz gibi ürünlerin aksine hububat uzun süreli olarak depolanabildi.
Avrasya evcilleştirilebilen 13 büyük hayvan (44 kg üzeri) türüne sahipken; Güney Amerika'da sadece bir tane (lama ve alpaka aynı tür olarak sayılıyor); geri kalan bütün kıt'alarda ise hiç yoktu. Diamond, Anna Karenina prensibine göre küçük sayıdaki evcilleştirilebilir hayvan (148'de 14 aday) türünü açıklarken: pek çok umut verici tür evcilleştirilebilmelerini engelleyen inanılmaz büyük zorluklara sahiplerdi.
Avrasyalılar at ve deve gibi ehilleştirmesi kolay uysal büyükbaş hayvanlara sahipken, Afrikalılar hem aslan, leopar gibi vahşi memelilere hem de zebra ve yaban eşeği gibi ehilleştirmesi zor hayvanlara sahiptiler. Diamond, Yeni Gine'de insan yaşamına faydalı hayvanların 4.000-5.000 yıl önce Doğu Asya topraklarından geldiğinin de altını çiziyor.
Avrasya'nın büyük kara parçası ve uzun doğu-batı mesafesi bu avantajları arttırdı. Geniş alanlar sayesinde ehilleştirmeye uygun çok fazla bitki ve hayvan türüne sahipti, ve üzerinde yaşayan insanların hem yenilikleri hem de hastalıkları değiştirmelerine imkan sağladı. Doğu-Batı oryantasyonu sayesinde kıtanın bir ucundaki türlerin benzer iklim ve mevsime sahip diğer kısımlarda da yaşayabilmelerine imkan vardı. Öte yandan, Avustralya buzul çağından sonra muhtemelen insanların avlanmasından dolayı soyları tükendiğinden, faydalı hayvan kıtlığı çekiyordu. Avrasya'nın Doğu-Batı oryantasyonunun en çok fayda sağladığı kıta Avrupa oldu. Milattan önceki yüzyılın başlarında Avrupa'nın Ege bölgesinde kalan kısımları Orta Doğu'nun hayvan, bitki ve tarım tekniklerini kendilerine adapte etti ve bunu daha sonra Avrupa'nın tamamı takip etti.
Yiyecek fazlalığı ve nüfus yoğunluğu iş gücünün artmasına ve farklı alanlara yayılmasına imkan sağladı. Çiftçilik dışındaki esnaflık ve yazıcılık gibi uzmanlıkların artışı ekonominin ve teknolojinin büyüme hızını arttırdı. Avrupalıları bu ekonomik ve teknolojik büyüme sayesinde çeliği işleyip silah üretti ve böylece diğer kıt'alardaki toplulukların kontrolünü ele geçirmeye başladı.
Avrasya'nın nüfus yoğunluğu, ticaret hacmi, ve yiyecek bolluğu geniş çapta salgın hastalıkların (hayvandan insana geçenler de dahil) yayılmasına neden oldu. Doğal seçilim Avrasyalıları çok fazla sayıda mikroba karşı bağışıklık kazanmaya itti. Avrupalılar Amerikalılarla ilk iletişimi kurduklarında, Avrupa hastalıkları (ki Amerikalıların bu hastalıklara karşı herhangi bir bağışıklıkları yoktu) Amerikalıların nüfusunu kırıp geçirdi. (Afrika ve Güney Asya'da bu hastalık alışverişi durumu biraz daha dengeliydi, sıtma ve sarıhumma gibi hastalıklar buraya gelen beyazları etkiledi ve onlar için bölgeyi beyaz adamın mezarı konumuna çevirdi.) Kitabın adında geçen "mikrop", az sayıda Avrupalının hastalıktan kırılan yerli halkları nasıl kontrol altında tuttuklarına bir gönderme yapıyor.
---------------------------------
Referans:J
i-John Coleman, The Committee of 300: A Brief History of World Power, World in Review (WIR), (2006), 24.https://bit.ly/2yssDAG
ii-Preciado, Paul B. (2020, Nisan 18). “Virüs Dersleri”, Çev. Başak Gümüş. sosyalbilimler.org, Link: https://sosyalbilimler.org/virus-dersleri Link
Yuval Noah Harari 'nin Konuyla ilgil Bir Makalesi: :Koronavirüs pandemisi bizi daha geleneksel ve kabul edilebilir, ölmeye karşı tutumlara mı döndürecek - yoksa yaşam süresini uzatma çabalarımızı güçlendirecek mi?bit.ly/YNHGuardian
Not: ilgilenenler için bir not...
"Dünya’nın sonu mu yoksa yeni bir başlangıç mı?"
Şenol Çarık editörlüğünde hazırlana ve Halk kitabevi etiketiyle Haziran 2020, 408 Sayfa olarak yayınlanan Salgın konusunu ilgilendiren başta sağlık, psikoloji, gıda, sosyal hayta, ekonomi ve geleceğe yönelik dijitalleşme ve çalışma hayatı konularında 18 konuda 18 yazarın görüş ve öneri https://www.halkkitabevi.com/koronavirus-sonrasi
Vaka artışları "ikinci dalga" endişelerini derinleştirirken...
kapak resmi: Bu resim Covid-19 nedeniyle hayatını kaybeden ve torunlarına hoşçakal diyemeyen tüm dedeler ve nineler için yapılmış.- Sanatçı:Juan Lucena, Jerez de la Frontera/İspanya. Çok dokunaklı....
"Covid’le İlgili Anlatılmayan Gerçekler! " muhakkak okunması gereken bir makale...
Özellikle 8.maddesi....https://bit.ly/2FVoYiX
